पत्रकार महिलाहरुसंग अन्तरक्रिया: उचित पारिश्रमिक नहुदा स्थायित्वको चुनौती

दाङ,३ पुस । दाङको घोराहीमा पत्रकार महिलाहरुसंग समानता र समावेशीताका लागि महिला सञ्चार शक्तिका विषयमा अन्तरक्रिया कार्यक्रम गरिएको छ । कार्यक्रममा मुलुकको समग्र विकास र सशक्तिकरणमा सञ्चारले खेल्ने भूमिकाका बारेमा चर्चा गरिएको थियो ।

कार्यक्रममा सहभागी पत्रकार महिलाहरूले सञ्चारमाध्यममा उठेका मुद्धाले राज्यको नीति निर्माणमा मार्गदर्शन गरिरहँदा सवाल उठाउने पत्रकारहरुलाई राज्यले सहुलियतता प्रदान गर्न नसकेको भन्दै गुनासो गरे काथिए।

सामाजिक समावेशीकरण र समानतका विषयलाई उठाउँदै गर्दा मिडिया हाउसहरुमा लैंगिक समानता कायम हुन नसकेको उनीहरुले बताए। समावेशीता र समताका आधारमा पत्रकारितामा महिलाको सहभागिता चूनौतीपूर्ण बन्दै गएको सहभागी पत्रकार महिलाहरुको भनाइ थियो।

राज्य तहबाटै समावेशी नितिको कार्यान्वयन नहुँदा पत्रकारितामा महिलाहरुको स्थायित्व कम हुँदै गएको प्रति चिन्ता समेत व्यक्त गरेका छन् ।

ग्लोबल एटुजेड कन्सल्टेन्टको आयोजना एवम् मानव कल्याण समाज तथा वातावरण संरक्षण केन्द्र दाङ र नेपाल वान एचडीको समन्वयमा उक्त अन्तरक्रिया कार्यक्रम भएको हो ।  

कार्यक्रममा पत्रकार महिलाहरुलाई सुचना संकलन र अध्ययनका पात्रका रुपमा मात्र प्रयोग गरिने, क्षमतामा प्रश्न उठाउने, महिलाको नेतृत्वलाई विश्वास नगर्ने जस्ता विषयमा छलफल  गरिएको थियो ।

नेपालको संविधान २०७२ हरेक निकायमा लैंगिक समानता हुनुपर्ने व्यवस्था गरेपनि त्यसको प्रत्याभूत हुन नसकेको घोराही उपमहानगरपालिकाकी उपप्रमुख हुमा कुमारी डिसीले बताइन् ।

कार्यक्रममा प्रमुख अतिथी समेत रहेकी डिसीले सञ्चारको अग्रपंक्तीमा रहेका पत्रकार महिलाहरुका सवालमा राज्य संवेदनशील बन्नुपर्ने बताइन् । उनले जिल्लाले उठाएका मुद्धालाई आधार मानेर राज्यले नीति बनाउँदै गर्दा पत्रकारहरुको अवस्थाका बारेमा सोधखोज नहुनु दुखद भएको बताइन्।

‘महिला त्यसमाथी पनि पत्रकार महिलाहरुको कामको मुल्यांकन राज्यले गर्नुपर्छ, उनले भनिन्–‘ कानुनलाई हनन् गर्न पाइँदैन, सञ्चारक्षेत्रले लैगिकताका आधारमा जिम्मेवारी, पारिश्रमिक र सेवासुविधामा विभेद गर्न मिल्दैन,  त्यो मान्य पनि छैन । कामको मुल्यांकन र अवस्था पहिचान गरी पत्रकार महिलाहरुको स्थायीत्व कायम गर्न प्रतिवद्ध भएर  लाग्नुपर्छ । ’

प्रेस काउन्सील नेपालका केन्द्रीय सदस्य शरद अधिकारीले पत्रकारिता गरिरहँदा कस्का लागि? के का लागि पत्रकारिता गरिएको छ? त्यसको उपलव्धी के ? लगायतका विषयमा आधारित रहेर समिक्षा गर्न आवश्यक रहेको बताए ।

सहजता र सहुलियतताका लागि महिलाहरुलाई पत्रकारितामा प्रयोग गर्ने गरिएको बताउँदै उनले यसका लागि पत्रकार महिलाहरु प्रतिस्पर्धामा जान जरुरी रहेको उल्लेख गरे।

पत्रकार महासंघ दाङका निर्वतमान अध्यक्ष दुर्गालाल केसीले पत्रकार महिलाको सँख्यामा कसरी बृद्धि गर्ने ? उनीहरुको स्थायीत्व कसरी कायम राख्ने भन्ने विषय चूनौतीपूर्ण रहेको बताउँदै यसतर्फ सञ्चारगृहले ध्यान दिनुपर्ने बताए ।

नेपाल पत्रकार महासंघकी केन्द्रीय सदस्य लिला शाहले महिला पत्रकारहरुको क्षमता र दक्षतामा प्रश्न उठ्ने प्रवृतिको अन्त्य हुनुपर्ने बताइन्। कामको जिम्मेवारी जति धेरै पारिश्रमिक त्यति नै कम हुँदा महिलाहरु पत्रकारिताबाट पलायन हुँदै गएको भन्दै यसबारे संवेदनशील बन्नुपर्ने बताइन्।

नेपाल पत्रकार महासंघ लुम्बिनी निर्वतमान महिला उपाध्यक्ष चुमा आचार्यले पत्रकारिता क्षेत्रमा पत्रकार महिलाहरुले भोग्नुपरेको समस्याका बारेमा बताएकी थिइन् । प्रविधिको विकाससंगै   पछिल्लो समय पत्रकारितामा केही सहजता भएपनि चुनौती भने उस्तै रहेको उनको भनाई थियो ।

पत्रकार सपना बोहोराले क्षमता  र दक्षतामा प्रश्न पठाउँदा पत्रकार महिलाहरुको इच्छाशक्ति र मनोवल कम हुँदै गएको बताइन् । महिला र पुरुष भएकै कारण समान कामको समान पारिश्रमिक नहुँदा पत्रकार महिलाहरु सञ्चार क्षेत्रबाट पलायन हुनुपर्ने बाध्यता रहेको औँल्याइन् ।

कार्यक्रममा डब्लुडब्लुजेकी जिल्ला अध्यक्ष रोशनी शाह, सञ्चारीका समुह दाङकी सचिव दिप्तीशिखा चौधरी,पत्रकार महासंघ प्रदेश परिषद सदस्य यमकला भूसाल लगायतले पत्रकारिता क्षेत्रमा काम गर्दै गर्दा भोग्नुपरेको समस्या र चूनौतीका बारेमा आफ्नो अनुभव सुनाएका थिए । उनीहरुले बनाइका सञ्चार नीति र संवैधानिक व्यवस्था पूर्ण रुपमा कार्यान्वय नहुँदा सम्म पत्रकारितामा महिलाहरुको स्थायीत्व कायम गर्न समस्या हुने बताएका  थिए।

ग्लोबल एटुजेड कन्सल्टेन्टका कार्यकारी निर्देशक प्रदिप मजगैँया, नेपाल पत्रकार महासंघ  दाङका निवर्तमान अध्यक्ष दुर्गालाल केसी, नयाँ युगवोध दैनिककी सम्पादक लक्ष्मी आचार्यले लैंगिक समानता र सामाजिक समावेशीकरण, सञ्चारमाध्यममा महिलाको भूमिका , अवस्था र चुनौतीका बारेमा आ–आफ्नो प्रस्तुतीकरण दिएका थिए।

नेपाल वान एचडी सञ्चालक मोनिका सिंहले कार्यक्रमको विषयवस्तुका बारेमा जानकारी गराएकी थिइन् ।

मानव कल्याण तथा वातावरण संरक्षण केन्द्रका निर्वतमान अध्यक्ष निर्मला गौतको स्वागत मन्तव्य रहेको उक्त अभिमूखीकरणको सहजीकरण संस्थाकी सचिव माया पोख्रेलले गरेकी थिइन् ।